مروري بر کارنامه تلويزيوني حسن فتحي
مروري بر کارنامه تلويزيوني حسن فتحي
مجموعههاي تلويزيوني «همسايهها»، «پهلوانان نميميرند»، «فردا دير است»، «روشن تراز خاموشي»، «شب دهم» و «میوه ممنوعه» و «مدار صفر درجه» و تلهتئاترهاي «معماي يک قتل»، «تله موش» و فيلم تلويزيوني «نسخه خطي» حاصل 14 سال حضور و فعاليت مستمر حسن فتحي در عرصه برنامهسازي تلويزيوني است. او با كارگرداني فيلم «ازدواج به سبك ايراني» اولين فيلم بلند سينمايي را هم به كارنامهاش اضافه كرد.
نام او نخستينبار در تيتراژ مجموعه تلويزيوني همسايهها (زمستان 1372) در مقام کارگردان ديده شد.
مجموعهاي که براي ماه رمضان آن سال تدارک ديده شده بود و هرچند سکوي پرش بلندي براي او به حساب نمي آمد اما استانداردهايي به مراتب بالاتر از اکثر مجموعههاي آن زمان سيما داشت (با همسايهها به کارگرداني محمدحسين لطيفي 1380 اشتباه نگيريد.)
پس از اين مجموعه، فتحي به ساخت تله تئاتر روي آورد و بيترديد بخش عمدهاي از موقعيت و شهرت حال حاضر خود را از فعاليت در اين عرصه کسب كرد. نخستين اثر او در اين حيطه تلهتئاتر پرکشش و ديدني «معماي يک قتل» بود که براساس داستان مشهور «شاهدي براي بازپرسي» اثر آگاتاکريستي ساخته شده ودر پاييز 1373 روي آنتن شبکه دوم سيما رفت.
کاري جذاب و قابل دفاع که تمام عناصر آن از انتخاب نمايشنامه به عنوان دستمايه اصلي کار گرفته تا پرداخت نهايي آن براي تبديل شدن به تلهتئاتر(که تفاوتهاي ساختاري قابلملاحظهاي با تئاتر صحنهاي دارد) و از انتخاب درست و حساب شده بازيگران گرفته تا نوع هدايت وکارگرداني اثر، همگي از ظهور يک کارگردان آگاه و خلاق در اين عرصه خبر ميدادند.
فتحي گام دوم حضورش در عرصه کارگرداني تلهتئاتر را هم محکم برداشت. تله موش بر اساس داستان مشهورتري از آگاتا کريستي، دومين تلهتئاتر او در پاييز و زمستان 1376 و از شبکه دوم سيما به مخاطبان عرضه شد. فتحي در اين تلهتئاتر با توجه به فضاي حاکم بر داستان قدرت مانور بيشتري داشت و با مهارت تعداد محدودي صحنه باورپذير خارجي (خارج از محيط بسته استوديو) را هم چاشني کار کرده بود.
فتحي با اتکا به همين دو اثر قابل تأمل نام و موقعيت خود را در ميان کارگردانان تلويزيون تحکيم کرد. در حوزه مجموعهسازي تلويزيوني اگرچه کارنامه فتحي درخشش تله تئاترهاي او را نداشته و دچار نوسانات و فراز و فرودهايي است، ولي نبايد از ياد برد که او سازنده دو مجموعهاي است که در رديف خاطرهانگيزترين و پرمخاطبترين مجموعههاي دهه اخير تلويزيون جاي دارند.
حس کنجکاوي و تعليق حاکم بر مجموعه پهلوانان نمي ميرند که درست يک دهه پيش يعني در زمستان 1376 از شبکه دوم سيما پخش شد و علاقهمندان بسياري را تا انتها پاي مجموعه نشاند، محصول مهارت و تجربه او در کارگرداني داستانهايي با مضمون جنايي بود که اين بار در قالب يک داستان تماما ايراني و به قلم خود فتحي عينيت يافته بود.
او در اين مجموعه، تراژدي قتلهاي پي درپي پهلوانان محبوب تهران در عهد قاجار را دستمايه کار خود قرار داد و علاوه بر توفيقي که در حفظ راز اصلي قصه (هويت قاتل) تا انتهاي آن کسب کرد، گوشههايي از مناسبات اجتماعي و سياسي آن روزگار مانند نفوذ و دخالت بيگانگان در امور داخلي ايران را هم به تصوير کشيد.
دومين مجموعه موفق او که بدون شک تا امروز با کيفيتترين ساختهاش در مجموعهسازي محسوب ميشود، مجموعه شب دهم بود که در نوروز 1381 مقارن ماه محرم از شبکه اول سيما پخش شد . ظرافت قلم فتحي در تلفيق دو مضمون مذهبي و عاطفي، دقت درانتخاب بهجاي نقش آفريناني چون حسين ياري، پرويز پورحسيني، رويا تيموريان و بازي خوب بازيگر گمنامي به نام پرويز فلاح پور که پيشينه تصويري چنداني نداشت، همراه خوش سليقگي شبکه اول سيما در برقراري تطابق زماني ميان شبهاي محرم سريال و شبهاي محرم آن سال و سرانجام کارگرداني حرفهاي فتحي از مهمترين عوامل شکلگيري اين موفقيت بودند.
اين مجموعه تا امروز آخرين موفقيت فتحي درجذب بينندگان ميليوني بوده و سريالهاي فردا دير است(1377) روشن تر از خاموشي (1382) و مدار صفر درجه (در حال پخش) که به ترتيب با تمرکز روي موضوعاتي مانند علل و ريشههاي فردي و اجتماعي پيدايش بيماريهاي رواني و چگونگي درمان بهينه آنها ، سرگذشت فيلسوف مشهور ايران زمين يعني ملاصدرا و اوضاع سياسي ايران و جهان در بحبوحه جنگ جهاني دوم و جهت گيري کشورمان در آن زمان (در بستر يک ملودرام) روانه آنتن شدهاند، آنطور که بايد و شايد در جذب مخاطب موفق عمل نکردهاند.
در مدار صفر درجه کاملا مشخص است که فتحي براي جمع آوري مدارک و مستندات تاريخي آن برهه زماني و هدايت بخش عمدهاي از مجموعه در يک کشور خارجي دشواري زيادي را متحمل شده، ولي به نظر مي رسد همين سختي جريان تحقيق و توليد از ميزان دقت و تمرکز او روي جنبههاي هنري و حرفهاي کار کاسته است. اينکه اين مجموعه هنوز نتوانسته حجم عظيم مخاطب عام و حجم کوچکتر مخاطب خاص را با خود همراه كند و در دل و ذهن آنها جا بگيرد، شايد ريشه در همين عوامل داشته باشد.
واقعيت اين است که سکانسهاي تکراري و خستهکننده کلاس درس جامعه شناسي اين مجموعه و عشق پنهان و ناپخته ميان حبيب پارسا (شهاب حسيني) و همکلاسي يهوديش هيچ شباهتي به پختگي و بلوغ دو اثر موفق قبلي او و عشق زيبا و قابل باور ميان فاطمه (کتايون رياحي) و عزت (علي گوهري) در مجموعه پهلوانان نميميرند ورابطه عاشقانه بين حسين ياري (حيدر) و کتايون رياحي (شاهزاده خانم) در شب دهم ندارد. براي قضاوت نهايي در مورد اين مجموعه و كيفيت كار فتحي، بايد قسمتهاي ديگر اين سريال را هم تماشا كنيم.
=======================================
دانلود آهنگ سریال شب دهم با صدای علیرضا قربانی و آهنگسازی فردین خلعتبری وشعر بسیار زیبای افشین یداللهی
==================================